Bumblefoot

Bumblefoot (Ulceratieve Pododermatitis) is een pijnlijke en hardnekkige aandoening aan de voetzool van de poten. Het komt niet alleen bij ratten voor, maar ook bij andere kleine (knaag)dieren. Bumblefoot is een ontsteking aan de onderkant van de poot welke kan ontstaan door meerdere oorzaken. De huid gaat stuk en raakt ontstoken. In de beginfase ziet dit eruit als een klein rood vlekje, deze groeit door tot een flink grote rode bult en uiteindelijk een open zweer. Doordat gewicht een belangrijke oorzakelijke factor is komt het vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.  

Bumblefoot is niet besmettelijk, de rat hoeft niet apart gezet te worden. De rat zou alleen verpieteren als deze alleen zit. Dat is nadelig voor de weerstand en geeft de bumblefoot alleen maar meer kans om erger te worden.

Mogelijke oorzaken

- Genetische (erfelijke) aanleg

- Diabetes, suikerziekte: Er kan sprake zijn van een verminderde bloedsomloop en uitval van de zenuwuiteinden. Als gevolg heeft de ontsteking veel meer kans om zich te ontwikkelen maar voelt de rat de pijn niet. De rat zal zelf de wond niet verzorgen. Door diabetes heelt de wond ook slechter.

- Obesitas, overgewicht

- Tralieplateaus: de huid gaat kapot door roest en ijzer

- Onhygiënische omstandigheden: de huid wordt geïrriteerd door de vieze kooi

- Bacteriële infectie: Stafylokokken (Staphylococcus aureus) door onhygiënische omstandigheden

Preventieve maatregelen

- Controleer van al uw ratten de onderkant van de poten regelmatig. Hoe eerder u het ontdekt, hoe beter. In het beginstadium is bumblefoot gemakkelijker onder controle te brengen (of zelfs te genezen) dan in een vergevorderd stadium. Loop eens per week uw ratten van top tot teen na. (bijvoorbeeld tijdens het schoonmaakmoment) Let ook op tumoren of andere opvallende dingen. Ziet u een rood vlekje op de voetzool, begin dan direct met het schoonhouden en het aanpassen van de kooi. Vooral oudere, dikkere en ratten met diabetes hebben een verhoogde kans op bumblefoot.

- Houd de kooi zo schoon mogelijk. Urine en ontlasting irriteren niet alleen de huid, ammoniaklucht zorgt ook voor luchtwegproblemen. Let vooral op de slaapplekken van de rat.

- Plateaus dienen van kunststof te zijn. Tralieverdiepingen maken de huid kapot. Indien je echt de tralieverdiepingen niet uit de kooi kunt halen, dek deze dan af met karton, handdoeken of een placemat en zet deze goed vast.

- Geef de ratten een kunststof loopwiel in plaats van een metalen variant. De doorsnede dient minimaal 28 cm te zijn.

- Gebruik geen harde bodembedekking als u een rat heeft met overgewicht of aanleg voor bumblefoot. Zie de pagina bodembedekking voor goede vervangers.

- Voorkom overwicht d.m.v. gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging. Geef de ratten geen snoep of koek maar een gezond hapje zoals groente (op de voedingslijst staat wat u uw ratten kunt geven). Oudere en dikkere ratten lopen meestal niet in een loopwiel, door hen elke dag minimaal een uur buiten de kooi te laten lopen krijgen ze toch lichaamsbeweging.

- Houd de nagels van de rat redelijk kort. Te lange nagels zorgt ervoor dat de poot verkeerd belast wordt. Knip niet zomaar de nagels, een foutje is snel gemaakt. Een deel van de rattennagel ‘leeft’, hierin knippen zorgt ervoor dat de nagel flink gaat bloeden. U kunt de nagels laten knippen door de dierenarts of in een dierenwinkel. Mocht u toch in het leven geknipt hebben, bloem helpt om het bloeden te stoppen.

Optionele gebruikelijke behandeling

Bumblefoot is zeer moeilijk te genezen, er zijn namelijk verschillende oorzaken waardoor verschillende behandelmethodes nodig zijn. Het is dus erg belangrijk om de oorzaak te achterhalen.

Het is gemakkelijk te achterhalen of een rat diabetes heeft. Neem wat urine van de rat mee (ook als deze overgewicht heeft) naar de dierenarts, de dierenarts heeft teststripjes.

Vaak valt bumblefoot onder controle te houden door een combinatie van onderstaande behandelingen. In zware gevallen (open zweren) zal gekeken moeten worden of de rat nog een ratwaardig bestaan heeft. Een operatie zou eventueel kunnen als laatste redmiddel, dit echter alleen als de rat in een zeer goede conditie is. Het is voor de rat sneu om zijn laatste weken/maanden te revalideren om vervolgens alsnog te overlijden aan een ouderdomskwaal.

Het amputeren van een poot is af te raden aangezien het averechts kan uitpakken. Het andere pootje moet nu namelijk meer gewicht dragen, waardoor deze grotere kans heeft om ook een bumblefoot te krijgen. De ontsteking operatief laten verwijderen (i.p.v. de hele poot) is een optie, de ontsteking komt in veel gevallen echter wel terug. Ook belast deze operatie de andere poot extra, waardoor deze weer grotere kans heeft om een bumblefoot te krijgen.

Zorg dat de getroffen rat zoveel mogelijk in topconditie is. U kunt Echinacea druppels door het drinkwater doen of op iets lekkers gedruppelen. Dit mag aan de hele groep of aan de rat individueel gegeven worden. Bij een hogere weerstand heeft de Bumblefoot minder kans om uit te breiden.

De dierenarts kan antibiotica en/of pijnstillers voorschrijven. Begin nooit zelf met het beginnen van antibiotica. Zelf ‘dokter spelen’ is bij ratten (en alle andere dieren) sterk af te raden. Onervaren ogen zien snel belangrijke dingen over het hoofd, zelfs al lijkt de oorzaak nog zo duidelijk. Ga langs bij een ratkundige dierenarts.

Antibiotica zoals Enrofloxoral of Baytril kan ca. 2-3 weken gegeven worden, zorg voor de juiste dosering. Bij bumblefoot is het meestal echter efficienter om de wond lokaal te behandelen. Is er na de voorgeschreven periode van de Enrofloxoral met de juiste dosering geen verbetering, dan is het beter om te stoppen. Enrofloxoral is namelijk een belasting is voor de organen van de rat. Is er wel verbetering dan kan er nog doorgegaan worden met de antibiotica.

Pijnstiller zoals Carprofen of Metacam zijn te adviseren, deze werken gelijk ontstekingsremmend. Aangeien bumblefoot zeer pijnlijk is wordt in de meeste gevallen wel een pijnstiller voorgeschreven, vooral als de wond open is.

U kunt de wond minimaal 10 minuten weken in soda of biotex (U kunt Betadine ook gebruiken om de voet in te weken, dit is echter minder efficient). Spoel het daarna goed af, de rat zal het anders gaan likken waardoor deze diarree kan krijgen. Na het weken kunt u Calendulazalf, Betadine of Honingzalf op de wond smeren. Honingzalf, zoals Vetramil, heeft een helende en verzachtende werking, deze is bij de dierenarts verkrijgbaar.

De enige manier waarop bumblefoot vanzelf zou kunnen overgaan is als de wond nooit belast zou worden. Algehele rust zorgt ervoor dat de wond niet erger geïrriteerd wordt door de vergroeiingen die vaak op het bot zitten.

De poot verbinden zou dus een oplossing kunnen zijn. Dit zal echter gedurende langere tijd moeten. Er zijn hier twee nadelen aan. 1) de bumblefoot kan terugkomen zodra de poot niet meer wordt verbonden. 2) De rat is een knaagdier en zal hoogstwaarschijnlijk het bindsel niet laat zitten. Mocht u een makkelijke rat hebben, dan kunt u proberen om de poot na het schoonmaken en insmeren met honingzalf, te verbinden. Dit kunt u doen met een gaasje en Leukopor, dat laatste is gemakkelijk te verwijderen (ook door de rat) maar zonder kans op beschadigingen van de huid. Zelfklevend sportverband is ook mogelijk, dit is moeilijker te verwijderen voor de rat, wel gemakkelijk door de eigenaar. Het verband dient dagelijks ververst te worden omdat de bumblefoot gereinigd moet worden.